Η καλλιέργεια στον φθινοπωρινό λαχανόκηπο είναι σχετικά ξένοιαστη, καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες του φθινοπώρου και του χειμώνα λειτουργούν αποτρεπτικά για ένα μεγάλο ποσοστό ασθενειών και εντόμων που συναντάμε στα καλοκαιρινά κηπευτικά. Επιπλέον, πολλά από τα λαχανικά που φυτεύουμε το φθινόπωρο αναπτύσσονται και ωριμάζουν αρκετά πιο γρήγορα σε σχέση με τα λαχανικά ανοιξιάτικης φύτευσης, οπότε μπορούμε σε σύντομο χρονικό διάστημα να έχουμε συγκομιδή.
- Μαρούλι
Το μαρούλι είναι από τα πιο δημοφιλή φθινοπωρινά λαχανικά και το ευκολότερο στην καλλιέργεια τόσο σε κήπο όσο και σε γλάστρα. Υπάρχουν μάλιστα πολλές ποικιλίες για να δοκιμάσουμε, όπως το κλασικό μαρούλι με τα στενόμακρα φύλλα σκουροπράσινου χρώματος και το γαλλικό μαρούλι με τα χαλαρά τρυφερά φύλλα. Μία ξεχωριστή ποικιλία που προτείνουμε είναι το μαρούλι βουτύρου με λεία τρυφερά φύλλα και κλειστό κεφάλι.
Τα πιο τραγανά φύλλα μαρουλιού τα δίνει το κατσαρό κεφαλωτό μαρούλι, το περίφημο iceberg, που σχηματίζει στρογγυλό κεφάλι σα λαχανάκι. Τα μαρούλια φυτεύονται σε αποστάσεις περίπου 30 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 40-50 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Γενικότερα, ο χρόνος συγκομιδής του μαρουλιού είναι γρήγορος με διάρκεια 1,5-2,5 μήνες, ανάλογα την ποικιλία που καλλιεργούμε.
- Σπανάκι
Το σπανάκι επίσης αγαπημένο πράσινο φυλλώδες λαχανικό, που φυτεύεται και ευδοκιμεί την περίοδο του φθινοπώρου. Το σπανάκι θεωρείται μία από τις πιο εύκολες καλλιέργειες που προτείνουμε σε κάθε αρχάριο κηπουρό. Προτιμάμε να φυτεύουμε έτοιμα φυτά σπανακιού που προμηθευόμαστε από φυτώρια για να έχουμε πιο γρήγορη παραγωγή και να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη απόδοση. Φυτεύουμε τα σπανάκια σε αποστάσεις 15-20 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 30-40 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Για να φυτέψουμε το σπανάκι στο μπαλκόνι, χρησιμοποιούμε γλάστρες ή ζαρντινιέρες βάθους τουλάχιστον 15 εκατοστών. Η συγκομιδή του σπανακιού γίνεται σταδιακά περίπου 2 μήνες μετά τη μεταφύτευση. Προτιμάμε να κόβουμε σταδιακά τα περιφερειακά φύλλα για να έχουμε μεγαλύτερη περίοδο συγκομιδής. Τα μικρά τρυφερά φύλλα του σπανακιού είναι ιδανικά για σαλάτα, ενώ τα μεγαλύτερα τα επιλέγουμε για τα μαγειρέματα μας.
- Ραδίκι
Ακόμα και το ραδίκι που φυτρώνει μόνο του στους αγρούς, μπορούμε πολύ εύκολα να φυτέψουμε στον κήπο και στο μπαλκόνι. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες για να καλλιεργήσουμε, από το άγριο ραδίκι με τα οδοντωτά φύλλα που κοκκινίζουν στην βάση τους και το δημοφιλές σταμναγκάθι μέχρι το ιταλικό ραδίκι και το ραντίτσιο. Η χαρακτηριστική γεύση τους έχει τους πιο φανατικούς θαυμαστές των βραστών χόρτων. Κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης για το ραδίκι είναι περίπου 40-50 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης και 20-εκατοστά μεταξύ των φυτών ραδικιού, ανάλογα με την ποικιλία. Αν φυτέψουμε το ραδίκι στο μπαλκόνι, θα προμηθευτούμε γλάστρες ή ζαρντινιέρες βάθους τουλάχιστον 15 εκατοστών. Η συγκομιδή του ραδικιού γίνεται 2-3 μήνες μετά τη φύτευση ανάλογα την ποικιλία που καλλιεργούμε.
- Αντίδι
Άλλη μια κατηγορία φυλλώδους λαχανικού που εύκολα καλλιεργούμε σε κήπο ή σε γλάστρα σε μπαλκόνι είναι τα αντίδια. Τα αντίδια μπορούν να γίνουν βραστά, αλλά μπορούν επίσης να φαγωθούν ωμά σε σαλάτα μαζί με μαρούλι. Υπάρχουν τα άγρια αντίδια, που έχουν όρθια και ψηλή ανάπτυξη, με σχίσιμο στα φύλλα, λευκοπράσινους μίσχους και σχετικά πιο πικρή γεύση, ενώ ιδανικές για σαλάτα είναι οι κατσαρές ποικιλίες αντιδιού, που χαρακτηρίζονται από χαμηλή βλάστηση και στενά φύλλα. Φανατικούς θαυμαστές έχουν και τα αντίδια «σκαριόλες» με τα πλατιά και ελαφρώς οδοντωτά φύλλα. Τα αντίδια φυτεύονται σε αποστάσεις φύτευσης περίπου 30 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 40-50 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Για την φύτευση του αντιδιού στο μπαλκόνι, χρειαζόμαστε γλάστρες ή ζαρντινιέρες βάθους περίπου 15 εκατοστών. Δεν χρειάζονται πολύ χρόνο για να τα μαζέψουμε, καθώς ο απαιτούμενος χρόνος συγκομιδής 2-2,5 μήνες
- Ραπανάκι
Μπορούμε να καλλιεργήσουμε ραπανάκια στρογγυλά, μικρά αλλά και μεγαλύτερου μεγέθους, ραπάνια μακριά με κόκκινη φλούδα αλλά και με λευκή φλούδα! Ότι και να επιλέξουμε, το σίγουρο είναι πως θα απολαύσουμε την τραγανή και πικάντικη γογγυλόριζα του ραπανιού. Κατά τη φύτευση του ραπανιού, προτιμάμε να σπέρνουμε το σπόρο, αραιά, πάνω σε γραμμές, σε αποστάσεις φύτευσης 20-30 εκατοστών μεταξύ των γραμμών, σε βάθος χώματος 1-2 εκατοστά. Επειδή συνήθως γίνεται πυκνή φύτευση του σπόρου, αραιώνουμε τα ραπανάκια σε αποστάσεις 5 εκατοστά μεταξύ τους. Αν φυτέψουμε τα ραπανάκια σε γλάστρα θα πρέπει να έχει βάθος τουλάχιστον 20 εκατοστά, ειδικά για τις στενόμακρες ποικιλίες ραπανιού. Ο χρόνος συγκομιδής για το ραπανάκι είναι περίπου 2-3 μήνες, ανάλογα την ποικιλία που φυτέψαμε.
- Λάχανο
Μέσα στο φθινόπωρο, φυτεύουμε και το λάχανο στον κήπο μας. Για σαλάτα προτιμούμε τις πιο σφιχτές (ημιαφράτες) ποικιλίες που δίνουν λάχανο μέσα σε 2 με 3 μήνες και έχουν το πλεονέκτημα πως είναι πιο ανθεκτικές στις ασθένειες, ενώ έχουν μεγαλύτερη περίοδο συντήρησης στο ψυγείο μετά τη συγκομιδή. Υπάρχουν πρώιμες, μεσοπρώιμες και όψιμες ποικιλίες του ημιαφράτου λάχανου, που απαιτούν συνήθως 2-4 μήνες για συγκομιδή μετά την μεταφύτευση. Και για όσους από εμάς αγαπάμε τους λαχανοντολμάδες, επιλέγουμε αφράτες ποικιλίες που δίνουν μεγάλο λάχανο 4-5 κιλών. Να μην ξεχάσουμε και το κόκκινο-μωβ λάχανο, που είναι πιο σκληρό και πιο συμπαγές και φτάνει σε βάρος 1-2 κιλά. Το λάχανο φυτεύεται σε αποστάσεις περίπου 50 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 90-100 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αν και δεν συνηθίζεται ιδιαίτερα, μπορούμε να φυτέψουμε λάχανο και σε γλάστρα, αρκεί να έχει βάθος 25 εκατοστά.
- Μπρόκολο
Και το μπρόκολο ανήκει στα εύκολα φθινοπωρινά λαχανικά που φυτεύουμε σε κήπο και σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Για τους ερασιτέχνες κηπουρούς, προτιμούμε τις ποικιλίες μπρόκολου με παραπούλια, καθώς κατά τη συγκομιδή δίνουν την κεντρική ανθοκεφαλή που είναι πιο μεγάλη, ενώ σταδιακά αναπτύσσονται 3-4 πλευρικών ανθοκεφαλές οι οποίες βέβαια είναι μικρότερες σε μέγεθος. Το μπρόκολο φυτεύεται σε αποστάσεις περίπου 50 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 90-100 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Για να φυτέψουμε μπρόκολο στο μπαλκόνι, χρησιμοποιούμε γλάστρες ή ζαρντινιέρες βάθους τουλάχιστον 25 εκατοστών. Τόσο για το μπρόκολο, όσο και για το λάχανο και το κουνουπίδι, πρέπει να σκονίζουμε με βάκιλο Θουριγγίας για να αντιμετωπίσουμε τις κάμπιες που τρώνε τα φύλλα.
- Κουνουπίδι
Ένα από τα δημοφιλέστερα χειμερινά λαχανικά, υψηλής διατροφικής αξίας, το οποίο ουσιαστικά καλλιεργούμε για την ανθοκεφαλή του. Το κουνουπίδι φυτεύεται σε αποστάσεις περίπου 40-50 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 80-100 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αν το φυτέψουμε σε γλάστρα, χρειάζεται διάμετρο και βάθος τουλάχιστον 25 εκατοστών. Συγκομίζουμε το κουνουπίδι περίπου τρεις μήνες μετά τη μεταφύτευση, όταν η ανθοκεφαλή είναι σφικτή και συνεκτική και διατηρεί λευκό χρώμα. Σε αυτό το στάδιο, το μέγεθος της ανθοκεφαλής έχει διάμετρο γύρω στα 10 εκατοστά και βάρος περίπου 1 κιλό. Πιο διαδεδομένες ποικιλίες κουνουπιδιού είναι οι λευκές, αλλά θα συναντήσουμε και ποικιλίες με μωβ ανθοκεφαλή που είναι πιο ανθεκτικές σε ψηλές θερμοκρασίες. Τόσο για το κουνουπίδι, όσο και για το λάχανο και το μπρόκολο, πρέπει να σκονίζουμε με βάκιλο Θουριγγίας για να αντιμετωπίσουμε τις κάμπιες που τρώνε τα φύλλα.
- Kαρότο
Το καρότο είναι ένα από πιο θρεπτικά λαχανικά που μπορούμε να καλλιεργήσουμε φθινόπωρο στον κήπο μας, καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες. Διάσημο για τη γλυκιά, τραγανή και αρωματική γεύση της σαρκώδους ρίζα του, το καρότο αποτελεί αγαπημένη τροφή για μικρούς και μεγάλους. Θέλει σχετικά δροσερές συνθήκες για να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει ενώ παρουσιάζει σχετική ανθεκτικότητα στον παγετό του χειμώνα. Τα καρότα μπορούν να φυτευτούν είτε με σπόρο είτε με έτοιμα φυτά που προμηθευόμαστε από φυτώριο. Κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης για τα καρότα είναι 5-10 εκατοστά μεταξύ των φυτών και 30-40 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αν το φυτέψουμε σε γλάστρα ή ζαρντινιέρα θα πρέπει να έχουν βάθος τουλάχιστον 30 εκατοστά και να τις έχουμε γεμίσει με αφράτο φυτόχωμα.
- Παντζάρι
Άλλη μία εξαιρετική επιλογή για το φθινοπωρινό λαχανόκηπο είναι και το παντζάρι που ξεχωρίζει με το έντονο κόκκινο χρώμα του. Γνωστό και ως κοκκινογούλι, το παντζάρι καλλιεργείται κυρίως για την τραγανή σαρκώδη ρίζα του που αναπτύσσεται μέσα στο χώμα, αλλά και για τα φύλλα του που είναι εξίσου νόστιμα και υγιεινά. Όλες οι ποικιλίες του παντζαριού αναπτύσσονται σε δροσερό περιβάλλον και μακριά από ακραίες θερμοκρασίες, με ιδανικές θερμοκρασίες από τους 15°C μέχρι τους 25°C. Σε πολύ παγωνιά ή σε πολύ ζέστη, οι ρίζες του παντζαριού δεν αναπτύσσονται σωστά και έχουμε υποβαθμισμένη παραγωγή. Φυτεύουμε τους σπόρους παντζαριού σε βάθος 3-5 εκατοστών, ρίχνοντας 4-5 σπόρους, σε αποστάσεις 10 εκατοστών μεταξύ τους και σε αποστάσεις 50 εκατοστών μεταξύ των γραμμών. Αν φυτέψουμε το παντζάρι σε γλάστρα ή ζαρντινιέρα, θα πρέπει να έχει βάθος τουλάχιστον είκοσι εκατοστά και να γεμίσει με αφράτο φυτόχωμα.
- Ρόκα
Και μην ξεχνάμε τη ρόκα, ένα από πιο αρωματικά και πικάντικα μυρωδικά του κήπου που απολαμβάνουμε σε πράσινες σαλάτες. Η καλλιέργεια της ρόκας είναι πολύ εύκολη που αποτελεί ιδανικό ξεκίνημα για πρωτάρηδες κηπουρούς, καθώς και για μικρά παιδιά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην κηπουρική. Η ρόκα προτιμά σχετικά ψυχρές και ηλιοφανείς θέσεις για να ευδοκιμήσει την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα. Η ρόκα φυτεύεται αραιά με σπόρο που τοποθετούμε σε βάθος 1-2 εκατοστών. Αν επιλέξουμε να μεταφυτέψουμε έτοιμα φυτά ρόκας από φυτώριο, τα τοποθετούμε σε αποστάσεις φύτευσης 15-20 εκατοστών μεταξύ των φυτών και 30-40 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Κι αν την φυτέψουμε στο μπαλκόνι, θα χρειαστούμε μία γλάστρα ή ζαρντινιέρα με βάθος περίπου 15 εκατοστών.
Συμβουλές για τη φύτευση και την καλλιέργεια των φθινοπωρινών λαχανικών.
Τα φθινοπωρινά λαχανικά χρειάζονται ελάχιστη φροντίδα, αρκεί να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν να αναπτυχθούν.
- Κάνουμε καλή προετοιμασία του εδάφους.
Κατά τη φύτευση τους στο έδαφος, τα φθινοπωρινά λαχανικά θέλουν γόνιμο, και αφράτο έδαφος, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά. Είναι σημαντικό να οργώνουμε το κήπο μας και να κάνουμε μία προετοιμασία του εδάφους πριν τη φύτευση, εμπλουτίζοντάς το με κόμποστ, καλά χωνεμένη κοπριά ή / και πλήρες βιολογικό λίπασμα, ή συμβατικό σύνθετο λίπασμα αναλογίας 14-10-20 ή κάποιο αντίστοιχο. Αν καλλιεργούμε σε γλάστρα, χρησιμοποιούμε ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά.
- Φυτεύουμε στις κατάλληλες θέσεις και αποστάσεις
Τα φθινοπωρινά λαχανικά θέλουν δροσερό καιρό και ηλιοφανείς θέσεις για να ευδοκιμήσουν και να μας δώσουν καλή παραγωγή. Τα περισσότερα είναι ανεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες, αν και ανάλογα με το φυτό μπορούν να παρουσιάσουν προβλήματα σε έντονες παγωνιές και δυνατούς βοριάδες. Για να φυτέψουμε τα λαχανικά μας σε γλάστρα στο μπαλκόνι, επιλέγουμε σχετικά προφυλαγμένες θέσεις.
- Πώς επιλέγουμε φυτόχωμα;
Κάνουμε τακτικό πότισμα στα φθινοπωρινά λαχανικά. Τα φθινοπωρινά λαχανικά χρειάζονται δροσερό χώμα για να έχουν καλή ανάπτυξη. Αν έχουμε αρκετές βροχοπτώσεις, την περίοδο του φθινοπώρου και του χειμώνα, θα χρειαστούν λιγότερα ποτίσματα. Τα λαχανικά σε γλάστρα χρειάζονται πιο τακτικό πότισμα, ειδικά αν είναι σε σημείο που δεν βρέχονται. Είτε έχουμε φυτέψει τα φθινοπωρινά λαχανικά στον κήπο ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι, είναι καλό να έχουμε αυτόματο πότισμα με σταγόνες.
- Βάζουμε συχνά βιολογικό λίπασμα;
Όσον αφορά τη λίπανση, τα φθινοπωρινά λαχανικά έχουν μικρότερες απαιτήσεις σε λίπασμα σε σχέση με τα καλοκαιρινά λαχανικά αλλά έχουν αρκετές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Σε γενικές γραμμές, καλό είναι να ενσωματώνουμε 1-2 κουταλιές της σούπας πλήρες βιολογικό λίπασμα, γύρω από τη ρίζα των φυτών, κάθε 20-30 μέρες.
- Ξεβοτάνισμα για καθαρό κήπο.
Λόγω των βροχοπτώσεων, στο φθινοπωρινό λαχανόκηπο φυτρώνουν πολλά ανεπιθύμητα αγριόχορτα (ζιζάνια), τα οποία πρέπει να απομακρύνουμε συχνά με σκαλίσματα στο χώμα, ώστε να εξασφαλίσουμε καλή ανάπτυξη των φυτών και πλούσια συγκομιδή καρπών.
Πηγή: «Τα μυστικά του κήπου»
