Πώς εξαπλώνονται & πως αντιμετωπίζονται;
Το κυκλοκόνιο και το γλοιοσπόριο είναι δύο φυτοπαθογόνα που ανήκουν στην κατηγορία των μυκήτων που προσβάλλουν την ελιά.
Συγκεκριμένα, το κυκλοκόνιο προσβάλλει κυρίως τη φυλλική επιφάνεια ενώ το γλοιοσπόριο κυρίως τον ελαιόκαρπο, ιδιαίτερα όταν αυτός πλησιάζει την ωρίμανση. Οι προσβολές στην ελιά από τα δύο αυτά παθογόνα μπορούν να καταπολεμηθούν με τα ίδια μέτρα αντιμετώπισης.
Κυκλοκόνιο ή Κηλίδωση των φύλλων της ελιάς
Το κυκλοκόνιο ή η κηλίδωση των φύλλων της ελιάς, οφείλεται στο μύκητα Spilocaea oleagina. Προσβάλλει κυρίως τα φύλλα καθώς και τους μίσχους των φύλλων και τους ποδίσκους των ανθέων αλλά σπανιότερα τους καρπούς και τους τρυφερούς βλαστούς. Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του μύκητα είναι η εμφάνιση κυκλικών κηλίδων (μάτι παγωνιού) στην επάνω επιφάνεια των φύλλων της ελιάς οι οποίες στη συνέχεια γίνονται πιο καστανές περιφερειακά ενώ συχνά περιβάλλονται και από χλωρωτική άλω. Μεγαλύτερος αριθμός κηλίδων εντοπίζεται στα παλαιότερα φύλλα και στα κατώτερα μέρη του δένδρου. Τα προσβεβλημένα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν πρόωρα. Την άνοιξη και νωρίς το καλοκαίρι παρατηρείται γρήγορη εξέλιξη των κηλίδων, ενώ τα πολύ προσβεβλημένα φύλλα πέφτουν. Αποτέλεσμα είναι η απογύμνωση όλου του δέντρου ή μέρος αυτού και μπορεί να αποξηρανθούν οι αποφυλλωθέντες κλαδίσκοι. Σε περιοχές με υγρό κλίμα η προσβολή μπορεί να επιφέρει μέχρι και καθολική φυλλόπτωση στα ελαιόδεντρα. Εξαιτίας της μεγάλης φυλλόπτωσης που προκαλεί, οδηγεί στην μεγάλη εξασθένιση των δέντρων, στη μείωση της παραγωγής, αλλά και στην ακαρπία. Η μόλυνση και η εξάπλωση της ασθένειας ευνοείται από μέτριες θερμοκρασίες 10-20 ℃ και βροχοπτώσεις ή πολύ αυξημένη υγρασία. Την θερμή και ξηρή περίοδο του καλοκαιριού, η ανάπτυξη του μύκητα αναστέλλεται αλλά επιβιώνει επάνω στα προσβεβλημένα φύλλα που παραμένουν στο δένδρο. Η ένταση της ασθένειας σε μια περιοχή επηρεάζεται όχι μόνο από το ύψος και τις ημέρες της βροχής, αλλά και από την πολύ υψηλή πρωινή υγρασία την άνοιξη και το καλοκαίρι, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μολύσματος.
Γλοιοσπόριο ή Παστέλλα
Οφείλεται στο μύκητα Gloeosporium olivarum. Ο μύκητας προσβάλλει κυρίως τους καρπούς όταν πλησιάζουν στην ωρίμανση ή όταν είναι ώριμοι και αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για την παραγωγή, προκαλώντας χαρακτηριστική σήψη του καρπού. Η ασθένεια εμφανίζεται όταν ο καρπός αλλάζει χρώμα, αποκτά σκούρες κηλίδες που με ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας, επεκτείνονται, καλύπτοντας ολόκληρο τον καρπό. Τότε οι καρποί πέφτουν στο έδαφος ή αν παραμείνουν στο δέντρο, αποσαθρώνονται και συρρικνώνονται. Η βασική αιτία εκδήλωσης της νόσου είναι η αυξημένη υγρασία. Οι ελιές που προσβάλλονται πέφτουν πρόωρα μειώνοντας την απόδοση της συγκομιδής και στο στάδιο της ελαιοπαραγωγής παράγουν ένα κοκκινωπό λάδι χαμηλής ποιότητας, πολύ θολό και με υψηλό βαθμό οξύτητας. Επιβάλλεται οπωσδήποτε η συλλογή-απομάκρυνση του πεσμένου στο έδαφος καρπού, γιατί αποτελεί πολύ σημαντική πηγή μόλυνσης για το επόμενο έτος.
Αντιμετώπιση των δύο παθογόνων:
- Μείωση της σχετικής υγρασίας στο περιβάλλον των δένδρων με κατάλληλο κλάδεμα για αερισμό της κόμης (κυκλοκόνιο, γλοιοσπόριο).
- Προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα μυκητοκτόνα, ιδιαίτερα τις βροχερές περιόδους (κυκλοκόνιο).
- Ψεκασμός μέχρι απορροής με χαλκούχο μυκητοκτόνο αμέσως μετά τη συγκομιδή με ράβδισμα (κυκλοκόνιο, γλοιοσπόριο).
- Ψεκασμός μέχρι απορροής με χαλκούχο μυκητοκτόνο αμέσως μετά τη συγκομιδή (κυκλοκόνιο).
Τα χαλκούχα σκευάσματα για το κυκλοκόνιο και γλοιοσπόριο της ελιάς έχουν μορφή βρέξιμης σκόνης ή βρέξιμων κόκκων (Βορδιγάλειος Πολτός, Οξυχλωριούχος χαλκός, Υδροξείδιο του Χαλκού, Θειικός Τριβασικός Χαλκός κλπ).
Η αντιμετώπιση του κυκλοκόνιου στην ελιά βασίζεται σε προληπτικούς ψεκασμούς των δέντρων με χαλκούχα σκευάσματα. Στις περιοχές που υπάρχει πρόβλημα, συνιστώνται 3-4 ψεκασμοί με χαλκούχο σκεύασμα, 2 στις αρχές του φθινοπώρου πριν την έναρξη των βροχών και 1-2 στις αρχές της άνοιξης όταν τα νέα φύλλα αποκτήσουν μήκος 2 εκατοστών.
Όσον αφορά τις διάφορες ποικιλίες ελιάς, η Χονδρολιά, είναι ιδιαίτερα ευπαθής, ενώ η Κορωνέικη παρουσιάζει σχετική αντοχή.
Η αντιμετώπιση του γλοιοσπόριου, μπορεί να γίνει το φθινόπωρο, όταν ο καρπός αρχίζει να ωριμάζει, με χαλκούχα σκευάσματα. Αν οι καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν είναι ευνοϊκές για το μύκητα, θα χρειαστεί και δεύτερος ψεκασμός μετά από 20-25 περίπου ημέρες, με χρόνο αναμονής για τη συγκομιδή 15-20 ημέρες.
Πηγή: «Φυτοπαθολογία» Ελευθέριου Κ. Τζάμου
Επιμέλεια άρθρου: Τσιντάρη Βασιλική
